Slow Travel

Διαβάσαμε στον Lonely Planet για το Na Bolom, ένα εθνογραφικό ίδρυμα που είχε ιδρύσει η ελβετίδα Trudy Blom, μαζί με τον Δανό αρχαιολόγο σύζυγο της Frans Blom. Όσο ο Frans ως αρχαιολόγος έκανε ανασκαφές σε πόλεις των Μάγιας όπως το Palenque, η Trudy μελετούσε τους ινδιάνους Lacandones στο φυσικό τους περιβάλλον.

Η Trudy άφησε μια πολύπλευρη κληρονομιά στους αγαπημένους της Lacandones, το ίδρυμα τους ονομάστηκε Na Bolom που στη γλώσσα των ινδιάνων σημαίνει «Το σπίτι του Τζάγκουαρ» και είναι λογοπαίγνιο του επώνυμου του ζεύγους και του ιερού ζώου των Lacandones.

Το ίδρυμα, χτισμένο σε ένα λόφο στα προάστια της πόλης, περιλαμβάνει ένα εθνογραφικό μουσείο για τους Lacandones με χιλιάδες φωτογραφίες και αντικείμενα από τη ζωή τους, καθώς και βιβλιοθήκη με αίθουσα μελέτης. Επίσης παρέχει στέγη στους ξενώνες του σε ταξιδιώτες που θέλουν να πληρώσουν αλλά και δωρεάν σίτιση σε Lacandones που έχουν ξεμείνει στην πόλη. Επίσης σερβίρουν δείπνο κάθε βράδυ στις 8 γύρω από το μεγάλο τραπέζι της κεντρικής τραπεζαρίας.

Καθώς πηγαίναμε με τα πόδια προς το Na Bolom έπιασε η κλασσική τροπική καταιγίδα των 4:30, εμείς ανεβαίναμε το λόφο, αλλά τα νερά της βροχής τον κατέβαιναν, με αποτέλεσμα να γίνουμε λούτσα διεξοδικώς, δυστυχώς εκεί είχε μόνο σπίτια, δεν είχε κανά μπαρ να μας προστατεύσει όπως την προηγούμενη μέρα. Φτάσαμε λίγο πριν αρχίσει η τελευταία ξενάγηση της ημέρας και χαζέψαμε λίγο στο μαγαζάκι με τα σουβενίρ μέχρι να έρθει ο ξεναγός, όπου και αγόρασα έναν μικρό πήλινο ινδιάνο αρχηγό.

Τον ξεναγό τον λέγανε Pepe και ήταν ινδιάνος Lacandon φυσικά, αλλά φορούσε δυτικά ρούχα και όχι τη παραδοσιακή άσπρη κελεμπία τους. Είχε μακριά μαλλιά και δεν έβγαζε τα μαύρα γυαλιά από τα μάτια του. Είχε ένα στυλ και αέρα προσιτού ροκ σταρ, κάτι σαν Santana των φτωχών. Μας είπε για την ιστορία του ιδρύματος αλλά και για τους Zapatistas οι οποίοι με το που κατέλαβαν την πόλη ήρθαν αποτίσουν φόρο τιμής στο Na Bolom (αγωνιστικοί χαιρετισμοί κλπ κλπ).

Επίσης μας έδειξε το ρολόι των Mayas, ένα ξύλινο σύμπλεγμα που κρεμόταν από το ταβάνι. Μας εξήγησε ότι δυστυχώς δεν υπήρχαν πολλοί πια που να μπορούν να το διαβάσουν.Ήταν ο πρώτος άνθρωπος που γνωρίσαμε εκεί που όχι μόνο μιλούσε ανοικτά για τους Zapatistas, αλλά ήταν και ένθερμος υποστηρικτής τους. Μας είπε ότι σύντομα ο Subcomandante Marcos θα αποσυρόταν από την ηγεσία τους (πληροφορία εκ των έσω) και ότι είχανε κάθε λόγο να επαναστατήσουνε αφού οι λευκοί Μεξικάνοι ευθύνονται για την εξαθλίωση τους. Επίσης μιλούσε για την Trudy Blom λες σαν να ήταν η πνευματική μητέρα όλων των ινδιάνων.

Το ίδρυμα Na Bolom οργανώνει διάφορες εκδρομές στη ζούγκλα στα χωριά των Lacandon για όσες μέρες θέλει κανείς. Αν κάποιος θέλει να το παίξει Sting μπορεί να δουλέψει ως εθελοντής στο ίδρυμα ή στα χωριά μέσα στη ζούγκλα. Είπε επίσης ότι οργανώνουν ημερήσιες εκδρομές στα γνωστά χωριά Chamula και Zinacantán αλλά και σε άλλα χωριά των Zapatistas που δεν μπορούν να πάνε οι άλλοι ξεναγοί. Εκεί στεναχωρηθήκαμε που δεν είχαμε καιρό να κάνουμε αυτό το τουρ καθώς την άλλη μέρα το πρωί φεύγαμε. Την επόμενη φορά σίγουρα θα πάμε!

Το ίδρυμα φιλοξενεί επίσης και εθελοντές παρέχοντας τους στέγη και τροφή σε αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες τους. Έχουν περάσει από εκεί φωτογράφοι, καλλιτέχνες, λαογράφοι, δημοσιογράφοι αλλά και απλοί φοιτητές και ταξιδιώτες.

Η ώρα πέρναγε και είχαμε αρχίσει να πεινάμε, οπότε ρωτήσαμε τον Pepe για το εστιατόριο του Na Bolom, μας εξήγησε ότι δεν είναι τόσο εστιατόριο, όσο τραπεζαρία και τρώνε όλοι μαζί στις 8 κάθε βράδυ. Μας έκλεισε 2 θέσεις και μας είπε να ξαναπάμε στις 7:45.

Καθώς η ώρα ήταν ήδη κοντά περιμέναμε στο αίθριο του σπιτιού. Το κυρίως σπίτι ήταν χτισμένο σε αποικιακό ισπανικό στυλ, διανθισμένο με ινδιάνικα διακοσμιτικα στοιχεία (ζωγραφιές, γλυπτά και αντικείμενα). Βλέπαμε πολύ δραστηριότητα από τους ντόπιους, καθώς ήμασταν ήδη αρκετό καιρό στο Μεξικό για να συνειδητοποιήσουμε ότι κάτι σημαντικό γινόταν (οι εργαζόμενοι περπατούσαν αντί να σέρνονται). Ρωτήσαμε τον επιστάτη και μας είπε ότι σήμερα είχανε δείπνο οι «χορηγοί» του ιδρύματος, κάτι σαν στρατηγικοί επιθεώρηση για τους εργαζόμενους εκεί, εξ ου και το τρέξιμο.

Αποδείχθηκε ότι είχε γίνει ένα μπλέξιμο και δεν μπορούσαμε να φάμε στην κυρίως τραπεζαρία γιατί θα ήταν οι χορηγοί. Ο Pepe όμως πρόλαβε την απογοήτευση μας και μας είπε ότι δεν μπορούσε να αθετήσει το λόγο του και ότι έπρεπε να φάμε εκεί σήμερα. Έτσι μας έβαλαν στο εφεδρικό δωμάτιο δίπλα στην κυρίως τραπεζαρία. Υπό κανονικές συνθήκες θα ένιωθα ριγμένος, όμως ήμασταν μαζί με έναν Lacandon και την υπέργηρη μητέρα του που είχαν έρθει στο San Cristóbal για δουλειές.

Μπορεί η Trudy Blom να ήταν υπέρμαχος της προστασίας των ινδιάνων και να τους βοηθούσε όσο μπορούσε, αλλά είχε ένα βίτσιο. Όταν θα κάθονται στο τραπέζι θα έπρεπε να τρώνε «πολιτισμένα» με τα μαχαιροπήρουνα (θα ήθελα να ήμουνα μπροστά όταν θα τους δείχνανε πώς να τρώνε).

Οι δύο Lacandones φορούσανε την παραδοσιακή άσπρη κελεμπία, ο γιος πρέπει να ήταν το πολύ 30 χρονών και η μητέρα του πάνω από 60, κρίνοντας πάντα με τοπικά κριτήρια, γιατί οι ζάρες και οι χαρακιές στο πρόσωπο της αντιστοιχούν σε υπεραιωνόβιους Ευρωπαίους. Για άλλη μια φορά θα ήθελα να είχα τραβήξει φωτογραφία, αλλά δεν ήθελα να τους φέρω σε δύσκολη θέση αλλά και να μοιάσω στους άμυαλους Αμερικανούς τουρίστες, είπαμε: No Gringo, Griego!

Προσπαθήσαμε να απολαύσουμε τη μοναδική εμπειρία με αυτούς τους 2 ανθρώπους που τα είχανε δει όλα αλλά και δεν είχανε δει τίποτα. Ζούσαν σε μια άλλη εποχή, έναν άλλο κόσμο, πιο ισορροπημένο και γαλήνιο, που διαταρασσόταν/κατασπαραζόταν έντονα από τον «πολιτισμό» των λευκών. Ο γιος μίλαγε κάτι λίγα ισπανικά, αλλά η μητέρα του καθόλου, οπότε επικοινωνούσαμε με νοήματα και χαμόγελα.

Το μενού περιλάμβανε σούπα κοτόπουλο που τη φάγαμε πολύ ευχάριστα καθώς μας ζέστανε από την υγρασία που μας είχε ποτίσει. Για κυρίως είχε κοτόπουλο με ελιές και γιούκα (τοπική ρίζα) συνοδευμένο με πατάτες βραστές και σαλάτα. Για επιδόρπιο μας σέρβιραν παγωτό. Ήπιαμε και ένα πολύ ωραίο (και θερμαντικό) κόκκινο Χιλής. Προσφέραμε κρασί και στους συν-δειπνίζοντες αλλά ευγενικά αρνήθηκαν.

Έτσι λοιπόν είμαστε σε μια αποικιακή έπαυλη στο Νότιο Μεξικό που ανήκε σε έναν Δανό και μια Ελβετίδα και τρώγαμε κοτόπουλο με ελιές (=σπάνιο) παρέα με δύο 100% ινδιάνους οι οποίοι τρώγανε με άψογο δυτικό στυλ το φαγητό τους με τα μαχαιροπήρουνα. Σουρεαλιστική εμπειρία δεν συμφωνείτε;

Όταν ήρθε η ώρα του λογαριασμού στον ινδιάνο έφεραν ένα μπλοκάκι και ένα μελάνι σφραγίδας στο οποίο βούτηξε τον αντιχείρα του και «υπέγραψε» στο μπλοκάκι. Μετά το δείπνο χαιρετίσαμε τους συνδαιτυμόνες μας και κατηφορίσαμε το λόφο προς το πανδοχείο μας. Η βροχή είχε σταματήσει και είχε βγει ξαστεριά, αλλά είχε αρκετή λάσπη που είχε φέρει το νερό της βροχής.

Σε ένα σκοτεινό δρόμο πετύχαμε μια χαμένη Ισπανίδα που μας ρώτησε ολίγον απελπισμένα προς τα πού είναι η κεντρική πλατεία. Πως το καταλάβαμε ότι είναι Ισπανίδα; Μας είπε γκράθιας αντί για γκράσιας που είναι ο τρόπος που το λένε σε όλη την Λατινική Αμερική, δηλαδή το c προφέρεται «σ» και όχι «θ».Το μπουκάλι κρασί είχε κάνει τη δουλειά του και έτσι πέσαμε ξεροί στο κρεβάτι μας αφού προλάβαμε και ετοιμάσαμε τα πράματα μας για την πρωινή αναχώρηση της επόμενης μέρας.